یكی از وقایع تاریخی در اواخر دوره ی قاجاریه قیام میرزا
كوچك خان جنگلی است .او در گیلان علیه دولت قیام
كرده قسمتهایی از گیلان و خلخال را تحت نفوذ خود در
آورد . مردم و آزادیخواهان خلخال در این رابطه نقش فعالی
داشتند. در سال 1335هـ ق كوچك خان به همراه همراهان
خود از جمله خالو قربان ، حاج احمد كسائی، و كربلا حسین
و بعضی از سران به خلخال آمده مورد استقبال بی سابقه ی
مردم خلخال قرار گرفتند .
میرزا در مدت اقامت دو هفته از خود در خلخال هیئت
اتحاد اسلام را تشكیل و سخنرانی و مجالس متعددی
منعقد می نماید ودر آنزمان كه خلخال در قحطی بسرمی
برد كمك های زیادی به اهالی شهر وحومه ،همچنین به تجدید
مدرسه ی ناصری – كه قبلاً توسط ناصر دفتر روائی تأسیس
شده بود – كرده بود. عده ای از افراد هنوز خاطرات آن دوره
را فراموش نكرده اند از جمله:حاج كریم رحیمی كه حدود نود
سال دارد در این رابطه می گوید مغازه ی ما در راسته بالا و
در مركز شهر قرار داشت من تقریبأ جوان بودم میرزا كوچك خان
به خلخال آمد و در میدان بزرگ روبروی مسجد جامع كه عده ی
زیادی جمع بودند سخنرانی كرد سپس از طریق راسته ی پایین
در حالیكه به دنبالش اهالی حركت می كردند و در پیشاپیش نیز
عده ای سوره ی الرحمن و آیات دیگر قران را تلاوت می نمودند
وارد راسته ی بالا شده و از میدان پائین به منزل یكی از بزرگان
شهر رفت . ناصر دفتر روائی در كتاب خود با نام خاطرات و اسناد
ناصر دفتر روائی مینویسد :
« میرزا كوچك خان در سال 1335قمری به اتفاق همراهان
خود به خلخال آمد .و در خانه ی امیر عشایر كه خانه ی
حكومتی خود را برای نشیمن او ترتیب داده بود ماند .
بازار در خلخال سه شبانه روز به خاطر او بسته بود و جشن
عمومی گرفته شد .
باز نگارنده را یادی از هندوستان آمد ومیرزا کوچك خان را از
تشكیلات مدرسه در خلخال با خبر كردم و كمكهایی در این
راستا كرد وخوانین و تجار را جمع كرد و 600تومان اعانه ازآنها
جمع كرد و حاج میرزا تقی معلم را از باد كوبه خبر كردیم ومدرسه
دوباره در ماه صفر 1336 افتتاح گردید . در حدود دو ماهی كه
میرزا در خلخال بود محكمه ی عدلیه در خلخال تشكیل شد .»
ابراهیم شمس از اهالی گیلوان كه بیش از 90 سال دارد
می گوید : میرزا اولین بار كه به خلخال آمد از راه غیر گیلوان آمد
.در اواخر آذر 1300 شمسی او با كائوك به طرف گیلوان آمد تا
به خلخال برود كه در همین سفر در اثر كولاك وسرمادر گردنه ی
گیلوان (6كیلومتری خلخال ) فوت كرد .به ما خبر رسید كه یك
نفر در گردنه ی گیلوان مرده من و عده ای به آنجا رفتیم وجنازه
را دیدیم . سر و دست او داخل برف بود و یك شانه و مهر و قرآن
همراه داشت . سپس مأموران رضا خان آمده و سر او را بریده
و بردند .بلافاصله كمی بعد عشایر كه به استقبال وی آمده
بودند از جریان باخبر شده به دنبالشان رفتند ولی نتوانستند
آنها را بیابند . ما بدن میرزا را غسل داده و در قبرستان
قدیمی گیلوان دفن كردیم . 17یا18سال بعد شخصی بنام
ید اله آمد و جنازه ی او را به سلیمان داراب برد .
منابع : خلخال و مشاهیر اثر سید مسعود نقیب ـ خاطرات و اسناد ناصر دفتر روایی و کتب مرجعی که در متن به آنها شاره شده است
* هفت سین قرآنی *
1 ) « سلام قولا من رب رحیم { خطاب به بهشتیان } : سلامی از جانب پروردگار مهربان .»
(یس : 58)
2) « سلام علی نوح فی العالمین ؛ سلام بر نوح در میان جهانیان .»
(صافات : 79 )
3) «سلام علی ابراهیم ؛ سلام بر ابراهیم .»
(صافات :
4) « سلام علی موسی و هارون ؛ سلام بر موسی و هارون . »
(صافات : 119)
5) « سلام علی آل یاسین ؛ سلام بر پیروان الیاس .»
(صافات : 129)
6) « سلام علیکم طبتم فادخلوها خالدین ؛ {خطاب به اهل تقوا } : سلام بر شما ، خوش آمدید ، در آن در آیید و جاودانه بمانید »
(زمر : 73)
7) « سلام هی حتی مطلع الفجر ؛ { آن شب} تا دم صبح ، صلح و سلام است .»
(قــــدر : 6)
تعریف عید
عید در لغت به معنای «عود» و «بازگشت » و در فرهنگ اسلامی به معنای بازگشت به معبود است .
امیر مومنان علی (ع ) می فرماید : «کل یوم لا یعصی الله فیه فهو عید : هر روز که در آن نافرمانی
خدا نشود آن روز عید است»
حدیث نوروز
* معلی بن خنیس روایت می کند که روز نوروزی به محضر امام صادق (ع) رسیدم ، امام از من پرسید ، آیا می دانی امروز چه روزی است ؟ گفتم ، فدایتان شوم ، روزی است که ایرانیان آن را بزرگ می دارند وبه یکدیگر هدیه می دهند . امام صادق (ع) فرمود ، سوگند به خدا این بزرگداشت ، علتی در زمانهای دور دارد که برای تو شرح می دهم تا بدانی .
ای معلی ! روز نوروز ، روزی است که خداوند از بندگانش پیمان گرفت که تنها او را بپرستند و شرک نورزند و به پیامبران و امامان و حجت هایشان ایمان بیاورند . این روز ، اولین روزی است که در آن خورشید دمید و بادهای بارور کننده بر درختان وزید و گلها و شکوفه های زمین آفریده شد . این روز ، روزی است که جبرئیل بر پیامبر نازل شد . نوروز ، روزی است که پیامبر اکرم (ص) علی (ع) را بردوش خود سوار کرد تا همچون ابراهیم (ع) بتهای عرب را درهم بکوبد و به زیر افکند . این روز ، روزی است که برای بار دوم برای علی (ع) بیعت گرفته شد و در این روز ، علی (ع) بر اهل نهروان پیروز شد . نوروز ، روزی است که قائم ما و صاحب امر ظهور می کند و در این روز ، بر دجال چیره می شود و او را در کنار کوفه به دار می زند . هیچ نوروزی نمی رسد ، مگر اینکه ما در آن منتظر فرج هستیم .
* در یک روز نوروزی ، هدیه ای برای حضرت امیر المومنین علی (ع) آورند . حضرت فرمود ، این چیست ؟ گفتند ، امروز نوروز است . حضرت فرمود ، « پس در این صورت ، هر روز ما را نوروز سازید .»
* امام سجاد (ع) ، در عید زینت کنید و به قدر توان دعا کنید . مبادا چنان کنید که چهره ظاهری شما زیبا و کردارتان ناپسند باشد .
* نوروز ، بهانه ای زیبا برای پاک کردن دل ها و شستن چشم هاست .
در روایت آمده است ، « اذا رایتم الربیع فاکثروا ذکر النشور ؛ هرگاه بهار را دیدید ، یاد رستاخیز در شما بیشتر شود .»
* چنانکه رسول گرامی اسلام (ص) فرموده است ، :
« آن کسی که با تغییر دنیا از وضعی به وضع دیگر آگاه نشود ، از غافلترین مردمان است .»
نوروز و شادی
الف : در شادی ها خدا را فراموش نکنیم و بدانیم همه نعمت ها از اوست . ب : بکوشیم دیگران را در شادی خود سهیم کنیم . ج : به شادی های زودگذر دل نبندیم . د : لذت و خوشی همیشه در انجام دادن نیست ؛ گاهی نیز در پرهیز کردن است .
پیامبر گرامی اسلام (ص) همواره با روی باز و تبسمی بدون خنده ، با دیگران روبرو می شد .
ایشان فرموده است : « انی لا مزح و لا اقول الا حقا ؛ من خود خوشی می کنم ، ولی هرگز جز حق چیزی نمی گویم .»
امام رضا (ع) می فرماید : مردی اعرابی نزد رسول خدا (ص) می آمد و برای حضرت هدیه می آورد و همان جا می گفت پول هدیه مرا مرحمت کن . پیامبر اکرم (ص) می خندید . حضرت هر وقت غمناک می شد ، می فرمود : ای کاش آن اعرابی می آمد .
نوروز و تلاوت قرآن
از مهمترین و زیباترین سنت های نوروز که از فرهنگ اسلامی تاثیر پذیرفته ، حضور ثابت و گسترده قرآن کریم در سفره عید است . خواندن قرآن در ساعت تحویل سال ، قرآن بوسی یکایک افراد گرد آمده بر سفره عید و تبرک کردن عیدی ها با قرآن ، از جمله کارهای زیبایی است که هموطنان در ایام عید انجام می دهند .
نوروز و پاکیزگی
امام هادی (ع) درباره پاکیزگی محل زندگی و آراستگی ظاهری فردی از قول امام صادق (ع) چنین روایت می کند . « خداوند ، زیبایی و آراستگی را دوست می دارد و دشمن ، تنگدستی و تظاهر به فقر است ؛ زیرا خداوند وقتی نعمتی بر بنده ای ارزانی می فرماید ، دوست می دارد که اثر آن نعمت را بر وی ببیند » از امام پرسیده شد ؛ چگونه می توان اثر نعمت را دید ؟ حضرت فرمود ،« جامه اش را پاکیزه ، بویش را خوش و خانه اش را گچ کاری می کند و حیاط خانه را می روید و حتی روشن کردن چراغ پیش از غروب خورشید فقر را می زداید و روزی را فراوان می کند » خداوند ، کسانی را که هم زمان با طهارت جسم به پالایش روح می پردازند ، دوست دارد و در کلام خود چنین می فرماید : ان الله یحب التوابین و یحب المتطهرین : خداوند توبه کاران و پاکیزگان را دوست می دارد » ( بقره 222 )
نوروز و دید و بازدید
زیارت آرامگاه شهیدان و درگذشتگان
امیرمومنان علی (ع) فرموده است : مردگان خود را زیارت کنید ؛ زیرا آنان از این کار شما شادمان می شوند . سزاوار است انسان بر سر قبر پدر و مادرش حضور یابد و پس از دعا برای آنان ، حاجت های خویش را از خداوند درخواست کند . درروایت دیگری آمده است : مردی به حضور پیامبر رسید و پرسید : ای رسول خدا ! من سوگند خورده ام که آستانه ی در بهشت و پیشانی حورالعین را ببوسم اکنون چه کنم ؟ پیامبر فرمود : پای مادر و پیشانی پدر را ببوس . او پرسید : اگر پدر و مادرم مرده باشند چه کنم ؟ پیامبر فرمود : قبر آنها را ببوس . امام صادق (ع ) فرمود : صله رحم ، خلق را نیکو و دست را باز و نفس را پاکیزه و روزی را افزون و مرگ را با تاخیر می اندازد . صله رحم و خوش رفتاری با همسایگان خانه ها را آباد می کند و عمرها را می افزاید . صله رحم و احسان به دیگران ، حساب را آسان کند و انسان را از گناهان باز دارد . پیامبر گرامی اسلام (ص) فرموده است : صدقه به موقع و نیکو کاری و نیکی با پدر و مادر و پیوستگی خویشاوند بدبختی را به خوشبختی مبدل کند و عمر را افزایش دهد و از مرگهای بد جلوگیری کند . دیدار پدر و مادر به ویژه آنها که سالخورده ترند ، از عادتهای نیکوی نوروز در فرهنگ اسلامی ماست . این خصلت نیکو ، هم حق شناسی نسبت به زحمات بی دریغ والدین است و هم سبب گرمی کانون خانواده ها خواهد شد . چنان که خداوند در آیه پانزدهم سوره لقمان می فرماید : هرگاه پدر و مادر تلاش کنند که تو چیزی را همتای من قرار دهی که می دانی باطل است ، از ایشان اطاعت نکن ، ولی با آنها در دنیا به گونه ای شایسته رفتارکن .
نوروز و میهمانی
در سخن دیگری از پیامبر می خوانیم : « هر خانه ای که میهمان وارد آن نشود ، فرشتگان وارد آن خانه نمی شوند .» حضرت علی (ع ) ، چهره مومن مهمان دوست را در قیامت ، به ماه شب چهارده تشیبه کرده است : مومنی که میهمان دوست است ، هنگامی که با برپا شدن قیامت از قبر خود بیرون می آید ، چهره اش مانند ماه شب چهارده می درخشد . اهل محشر می گویند : این شخص حتماً یکی از پیامبران پیشین است . فرشته ای به آنها می گوید : این شخص مومنی است که مهمان را دوست می داشت و به مهمان احترام می کرد و برای او راهی نیست جز اینکه وارد بهشت گردد .
نوروز و هدیه
امام صادق (ع) در جای دیگر سفرش می کند : به یکدیگر هدیه دهید تا محبتتان در قلب هم جای گیرد ، چرا که هدیه کدورتها و کینه ها را می زداید . ارزش اخروی و معنوی هدیه تا آنجاست که پیامبر گرامی اسلام (ص) فرمود : ثواب مردی که به بازار می رود تا برای خانواده اش هدیه ای فراهم کند و به آنان بدهد ، همچون ثواب کسی است که به نیازمندی صدقه می دهد و نیکوست که تقسیم هدیه از دختران آغاز شود .
نوروز و مسافرت
امام صادق (ع) در این باره می فرماید : از سیر و سفر غفلت نورزید ؛ زیرا انسان مانند آب است . آب تا آنگاه که در حرکت است ، پاک و زلال می نماید ، ولی اگر از پویندگی باز ایستد ، دگرگون و تیره می شود .
سیزده به در
جالب اینکه در حدیث نبوی به جلوه های زیبای طبیعت ، اشاره شده است . رسول اکرم (ص) می فرماید : « سه چیز چشم را قوت می دهد : دیدن سبزه ، آب جاری و روی خوب .»
تفریح و سیاحت و استفاده از موهبت های الهی در بهار و در روز طبیعت ، کار پسندیده ای است و نباید آن را به یک روز ویژه محدود کرد .
متاسفانه در کشور ما ، براساس یک سنت غلط (سیزده به در ) ، گردش در طبیعت به روز سیزدهم فروردین آن هم برای دفع نحوست سیزده ، منحصر شده است . این در حالی است که همه روزها ، ماهها ، سالها از آن خداوند است و اگر حادثه ای در یک روز یا ماه یا سالی رخ دهد ، نتیجه عملکرد بد خود انسان است . خداوند در قرآن می فرماید : هرچه از خوبی ها به تو می رسد ، از جانب خداست و آنچه بدی به تو می رسد ، از خود توست (نساء : 79)
امام هادی (ع) در حدیثی دلنشین می فرماید : روزها چه گناهی دارند که شما آنها را شوم و نحس می شمارید ، هنگامی که کیفر اعمال شما در این روزها دامنتان را می گیرد .
تبادل
لینک هوشمند